Wat fijn als er mensen voor je zijn als het even minder met je gaat. Dat wil jij andersom natuurlijk ook. Maar wat is ‘er zijn’ precies? Als een vriend(in) het zwaar heeft, kan het zomaar zijn dat je even niet weet wat je moet doen.
Het leven zit vol verrassingen en het is iedere keer maar weer uitvogelen hoe je ermee omgaat. Het kan dan ook vreselijk moeilijk zijn om iemand die je lief hebt te zien struggelen met een dieptepunt in zijn/haar/hun leven. Wel of niet bellen? Ernaar vragen of doen alsof er niks aan de hand is? En dan vloeien er ook ineens tranen waar jij bij bent… De situatie is lastig en je hebt het gevoel niks te kunnen doen, maar je wilt tegelijkertijd zo veel. In het ergste geval ga je de boel dusdanig overdenken dat je je maar afzijdig houdt. Dat is zonde, want als je rond vraagt wat mensen in een moeilijke periode in hun leven het meest geholpen heeft, dan is dat lang niet altijd groots en meeslepend.
Er wordt dramatische poëzie voorgelezen tijdens een koffiedate, maar eigenlijk wil haar vriendin gewoon praten
Initiatief nemen, maar jezelf niet opdringen
‘Bel me als er iets is’ is een goedbedoelde reactie op andermans misère, maar ook wat aan de vrijblijvende kant. Soms is de eerste stap zetten juist hartstikke welkom, want voor iemand die niet lekker in zijn vel zit, kan om hulp vragen een hoge drempel hebben. ‘Het zijn vaak de kleine dingetjes’, zegt Stefanie (31) die in een burnout zit. ‘Je moeder die ongevraagd komt helpen in huis of je vriend die even een boodschap haalt’. Demi* (26) herinnert zich het moment dat vrienden met een zelfgemaakte Indische rijsttafel voor de deur stonden in de week van het overlijden van haar vader. Gek genoeg maakte in alle chaos juist dát grote indruk.
Auteur Jessica Wildfire schreef er de tragikomische column How to be better at being there over op Medium.com. Ze vertelt hoe een vriendin op 22-jarige leeftijd haar man verloor en hoe iedereen om haar heen het gevoel had iets te moeten doen voor, aan en met haar als weduwe. Er wordt dramatische poëzie aan haar voorgelezen tijdens een koffiedate, maar eigenlijk wil ze gewoon praten. Over normale dingen, zoals haar vakantie. ‘[Er zijn voor iemand anders] is niet bedoeld om spannend en betekenisvol voor jou te zijn. […] Om jezelf belangrijk te vinden of iets te bewijzen aan de ander. […] Soms is het ronduit saai’, zegt Wildfire. Vergeet dus het idee dat je je continu in gekke bochten moet wringen om een goede support te zijn.
Pijn heeft nu eenmaal tijd nodig om verwerkt te worden
Niks willen fixen
Dat brengt ons bij het volgende punt: de reddende engel willen zijn. Je wilt de pijn van iemand anders wegnemen, erover praten en diegene opvrolijken. Hoewel praten en afleiding zeker belangrijk zijn, heeft de pijn nu eenmaal tijd nodig om verwerkt te worden. Daar komt ‘er zijn’ om de hoek kijken. En ‘zijn’ betekent niet per se dat je alles uit de kast trekt om de situatie beter te maken voor de ander.
Heleen Reijnierse (36) is coach en holistisch masseur en had tien jaar lang last van depressies, waarvoor ze werd behandeld door een psychiater. Toen ze merkte dat haar situatie eerder achteruit ging dan vooruit, kickte ze op haar 27e cold turkey af van de medicijnen en ging op zoek naar een alternatieve oplossing. Tijdelijk teruggaan naar haar ouders bleek een belangrijke stap in het proces. ‘Het mooiste wat zij voor mij hebben kunnen doen is mij het gevoel geven dat ik welkom ben, in welke staat dan ook.’ Dat onvoorwaardelijk welkom zijn was wat haar mede op de been hield, net zoals een vriend die regelmatig van Amsterdam naar Zeeland reed om te koken of in de tuin te werken; het belangeloos iets aangeboden krijgen. ‘Er kwam vaak niks uit mijn handen, maar hij zei ‘dan ga je toch grassprietjes knippen’. Ik mocht er gewoon zijn zoals ik op dat moment was.’
‘Het is moeilijk om naar een ander te kijken zonder je eigen angsten op diegene te projecteren’
De ander in zijn waarde laten
Dat betekende niet dat de mensen om haar heen zich niet machteloos voelden. ‘Het is moeilijk om naar een ander te kijken zonder je eigen angsten op diegene te projecteren’, zegt Heleen. Het is volgens haar makkelijk om allerlei scenario’s in je hoofd te halen over hoe het nu verder moet, maar zijn deze wel realistisch? ‘Erkennen wat er nú is, maar je ook realiseren dat een situatie niet de rest van iemands leven zo hoeft te blijven, creëert perspectief. Je helpt dan vanuit vertrouwen in plaats van vanuit angst.’
Daar hoort volgens haar ook bij dat je luistert naar wat de ander wil en nodig heeft. Iets wat ook Jessica Wildfire noemt in haar artikel How to be better at being there. Zij leerde dat een peptalk, een diep gesprek over gevoelens of een andere verwoede poging om een rotsituatie beter te maken helemaal niet altijd nodig is. ‘Soms kan ik het beste gewoon doen waar de ander behoefte aan heeft. Wil hij (haar partner, red.) Netflix en pizza? Dan doen we dat. Een stille wandeling? Oké. Of misschien wat tijd voor zichzelf, terwijl ik de auto door de wasstraat haal’.
Het is dus zoeken naar een balans tussen initiatief nemen en simpelweg aanwezig zijn en luisteren. Het goede nieuws is dat hier vooral geldt ‘doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’.
*Sommige namen zijn gefingeerd om privacyredenen.
